Οι κορυφαίες τεχνικές γρήγορης μάθησης που χρησιμοποιούν οι επιτυχημένοι επαγγελματίες για τη δια βίου ανάπτυξη δεξιοτήτων.
Στη σύγχρονη επαγγελματική πραγματικότητα, η ικανότητα συνεχούς μάθησης (γνωστή και ως learning agility) αναδεικνύεται σε κρίσιμη δεξιότητα. Η learning agility ορίζεται ως η ικανότητα να μαθαίνεις από εμπειρίες ώστε να επιτυγχάνεις σε νέες, άγνωστες καταστάσεις, και γίνεται ολοένα πιο σημαντική καθώς οι σημερινές καριέρες είναι «μη-γραμμικές» και γεμάτες απρόβλεπτες αλλαγές. Με τις τεχνολογικές εξελίξεις και την αγορά εργασίας να αλλάζει συνεχώς, οι επιτυχημένοι επαγγελματίες καλούνται να μαθαίνουν γρήγορα και να προσαρμόζονται διαρκώς.
Τα δεδομένα υπογραμμίζουν τη σημασία της δια βίου μάθησης. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, το 50% όλων των εργαζομένων θα χρειάζεται επανειδίκευση (reskilling) εξαιτίας των νέων τεχνολογιών. Παράλληλα, μια έρευνα της McKinsey αποκάλυψε ότι 6 στους 10 ανώτατους διεθνείς ηγέτες επιχειρήσεων εκτιμούν πως ως και οι μισοί από τους εργαζομένους τους θα χρειάζονται επανακατάρτιση ή αντικατάσταση μέσα στα επόμενα 5 χρόνια και πως περισσότερο από το μισό προσωπικό θα απαιτήσει επανεκπαίδευση. Την ίδια στιγμή, τα ποσοστά συμμετοχής σε προγράμματα μάθησης παραμένουν χαμηλά: μόλις 2 στους 5 ενήλικες σε χώρες του ΟΟΣΑ και της ΕΕ συμμετέχουν σε κάποια μορφή εκπαίδευσης ή κατάρτισης κατά τη διάρκεια ενός έτους. Με άλλα λόγια, λιγότεροι από τους μισούς επαγγελματίες επενδύουν επί του παρόντος στη συνεχή ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους.
Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν μια σαφή εικόνα. Οι απαιτούμενες δεξιότητες αλλάζουν ραγδαία και η ικανότητα για γρήγορη μάθηση είναι απαραίτητη. Οι επιτυχημένοι επαγγελματίες ξεχωρίζουν όχι μόνο λόγω των υφιστάμενων γνώσεών τους, αλλά κυρίως λόγω της ικανότητάς τους να μαθαίνουν διαρκώς νέες δεξιότητες και να προσαρμόζονται. Στις επόμενες παραγράφους, θα παρουσιαστούν αναλυτικά οι πιο αποτελεσματικές τεχνικές γρήγορης μάθησης που χρησιμοποιούν οι κορυφαίοι επαγγελματίες, καθώς και πρακτικά παραδείγματα εφαρμογής τους στην καθημερινότητα.
Τεχνικές γρήγορης μάθησης για επαγγελματική επιτυχία
1. Spaced Repetition (Κατανεμημένη επανάληψη)
Η τεχνική spaced repetition (ή αλλιώς κατανεμημένη επανάληψη) βασίζεται στην
επανάληψη της πληροφορίας σε σταδιακά αυξανόμενα χρονικά διαστήματα. Αντί να μελετούμε κάτι μία μόνο φορά ή σε μία ενιαία συνεδρία, επιστρέφουμε στην ύλη ανά τακτά χρονικά διαλείμματα, λίγο πριν αρχίσουμε να την ξεχνάμε. Με αυτόν τον τρόπο εκμεταλλευόμαστε την
καμπύλη της λήθης του Ebbinghaus·επαναφέροντας τακτικά μια πληροφορία στη μνήμη, ελαχιστοποιούμε την ξεχασμένη ύλη και ενισχύουμε τη μακροπρόθεσμη διατήρησή της. Για παράδειγμα, αντί ένας επαγγελματίας να διαβάσει μια νέα γνώση μονομιάς, θα την ξαναδεί μετά από 1 ημέρα, μετά από 3 ημέρες, 1 εβδομάδα, 1 μήνα κ.ο.κ., ώστε κάθε επανάληψη να αποκρυσταλλώνει περισσότερο τη γνώση.
-
Έρευνες δείχνουν ότι η κατανεμημένη επανάληψη μπορεί να βελτιώσει τη μακροχρόνια ανάκληση κατά 200% σε σύγκριση με την εκμάθηση σε μία μόνο συνεδρία. Σε μελέτη δημοσιευμένη στο Journal of Educational Psychology (2023), ομάδες εκπαιδευομένων που έκαναν επαναλήψεις σε διαστήματα θυμούνταν υπερδιπλάσιο όγκο γνώσεων μετά από καιρό, σε σχέση με ομάδες που μελέτησαν όλη την ύλη μονομιάς.
-
Σύμφωνα με εταιρικές μετρήσεις, εργαζόμενοι που χρησιμοποίησαν πλατφόρμες spaced repetition συγκράτησαν 80% των κρίσιμων πληροφοριών μετά από 30 ημέρες, έναντι μόλις 20% με παραδοσιακές μεθόδους. Αυτό μεταφράζεται σε τετραπλάσια διατήρηση γνώσης, μειώνοντας δραστικά την ανάγκη για επανεκπαίδευση και υπενθυμίσεις.
-
Η κατανεμημένη επανάληψη αντιμετωπίζει αποτελεσματικά το φαινόμενο όπου ξεχνάμε ~50% των νέων πληροφοριών μέσα σε μία ώρα και ~70% μέσα σε μια ημέρα, αν δεν υπάρξει ενίσχυση. Με τις προγραμματισμένες επαναλήψεις, οι επαγγελματίες διατηρούν ζωντανή τη γνώση και μειώνουν την απώλεια έως και κατά 90% μέσα στην πρώτη εβδομάδα.
2. Active Recall (Ενεργή ανάκληση)
Η ενεργή ανάκληση είναι η τεχνική κατά την οποία ο εκπαιδευόμενος προσπαθεί να ανασύρει πληροφορίες από τη μνήμη του χωρίς να κοιτά απευθείας τις σημειώσεις ή το βιβλίο. Με άλλα λόγια, αντί να διαβάζουμε παθητικά, δοκιμάζουμε τον εαυτό μας· κάνουμε ερωτήσεις, λύνουμε κουίζ, προσπαθούμε να θυμηθούμε βασικές έννοιες χωρίς βοήθεια. Αυτή η πρακτική ενισχύει τους νευρωνικούς συνδέσμους που σχετίζονται με τη μνήμη, καθώς ο εγκέφαλος ασκείται στην ανάκληση της πληροφορίας. Η ενεργή ανάκληση λειτουργεί συμπληρωματικά με την κατανεμημένη επανάληψη. Πολλοί ειδικοί μάλιστα συνιστούν συνδυασμό των δύο.
-
Μελέτες στην εκπαιδευτική ψυχολογία έχουν αποδείξει ότι η ενεργή ανάκληση είναι 50% πιο αποτελεσματική στη μακροπρόθεσμη διατήρηση γνώσεων σε σχέση με την παθητική επανάληψη. Όταν οι εκπαιδευόμενοι εξετάζουν τον εαυτό τους σε τακτά διαστήματα, θυμούνται πολύ περισσότερα μετά από εβδομάδες ή μήνες.
-
Στο εργασιακό περιβάλλον, εργαζόμενοι που εξασκούν την ανάκληση πληροφοριών σημείωσαν 42% υψηλότερη επίδοση σε σχετικές αξιολογήσεις δεξιοτήτων. Η ενεργή εξάσκηση φαίνεται να μετουσιώνει τη γνώση σε πράξη πιο αποτελεσματικά.
-
Η τεχνική αυτή βοηθά επίσης στον άμεσο εντοπισμό των σημείων που δεν έχουμε κατανοήσει πλήρως. Όταν δυσκολευόμαστε να θυμηθούμε κάτι χωρίς βοήθεια, αντιλαμβανόμαστε ότι χρειάζεται επανάληψη ή βαθύτερη μελέτη σε εκείνο το σημείο. Έτσι, η ενεργή ανάκληση λειτουργεί και ως σύστημα αυτο-ανατροφοδότησης για στοχευμένη μάθηση.
3. Chunking (Κατάτμηση και ομαδοποίηση πληροφορίας)
Ο όρος chunking αναφέρεται στην τεχνική κατάτμησης μεγάλων ποσοτήτων πληροφορίας σε μικρότερα, νοηματικά κομμάτια (chunks) που είναι εύκολο να απομνημονευθούν πιο εύκολα. Η ανθρώπινη βραχυπρόθεσμη μνήμη μπορεί να διατηρήσει περιορισμένο όγκο δεδομένων ταυτόχρονα· κλασικές έρευνες υποδεικνύουν περίπου 7 μονάδες πληροφορίας (±2). Με το chunking, ομαδοποιούμε επιμέρους στοιχεία σε ένα μεγαλύτερο σύνολο που έχει νόημα, διευκολύνοντας έτσι την αποθήκευση και ανάκλησή τους.
-
Με την κατάτμηση, ακόμη και περίπλοκα δεδομένα γίνονται απλούστερα. Οι επιτυχημένοι επαγγελματίες χρησιμοποιούν το chunking για να μάθουν γρηγορότερα μεγάλες ενότητες γνώσης. Ένας project manager, για παράδειγμα, έχει τη δυνατότητα να χωρίσει μια πολύπλοκη διαδικασία σε 3 βασικά στάδια αντί να προσπαθήσει να θυμάται δεκάδες μεμονωμένα βήματα. Έτσι, όταν χρειάζεται να ανακαλέσει τη διαδικασία, φέρνει στο νου του τρία “chunks” που αντιστοιχούν στα στάδια, γεγονός που επιταχύνει την ανάκληση.
-
Πολλοί συνδυάζουν το chunking με οπτικά διαγράμματα ή ακρωνύμια. Δημιουργώντας ένα σύντομο ακρωνύμιο όπου κάθε γράμμα αντιπροσωπεύει ένα στοιχείο, συγκρατούμε ολόκληρη την ομάδα πληροφοριών ως μία λέξη. Αυτή η στρατηγική χρησιμοποιείται συχνά στην επιχειρηματική εκπαίδευση, ώστε να θυμόμαστε έννοιες ως ένα ενιαίο σύνολο.
4. Interleaving (Διαδοχική εναλλαγή θεμάτων)
Η τεχνική interleaving συνίσταται στη μελέτη ή εξάσκηση πολλαπλών συναφών δεξιοτήτων σε παράλληλη ή εναλλασσόμενη βάση, αντί να επικεντρωνόμαστε σε μία δεξιότητα τη φορά (blocked practice). Εν ολίγοις, μπερδεύουμε τα θέματα και αφιερώνουμε μικρές ενότητες χρόνου σε διαφορετικές αλλά σχετικές δεξιότητες ή γνωστικά αντικείμενα μέσα στην ίδια περίοδο μάθησης. Αν και μπορεί αρχικά να φαίνεται λιγότερο αποδοτικό (καθώς αισθανόμαστε ότι πάμε από το ένα θέμα στο άλλο), η έρευνα έχει δείξει ότι η μέθοδος αυτή βελτιώνει την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και την προσαρμοστική σκέψη.
-
Με την εναλλαγή, ο εγκέφαλος μαθαίνει να συγκρίνει και να αντιπαραβάλλει διαφορετικά είδη προβλημάτων ή πληροφοριών.
-
Καλύτερη μεταφορά γνώσης σε πραγματικές συνθήκες: Στον εργασιακό χώρο, οι προκλήσεις σπάνια έρχονται ταξινομημένες – αντίθετα, απαιτούν συνδυασμό δεξιοτήτων. Με το interleaving στην εκπαίδευσή του, ένας επαγγελματίας εξοικειώνεται να εφαρμόζει εναλλάξ διαφορετικές ικανότητες.
-
Έρευνες έχουν δείξει ότι η διακεκομμένη πρακτική αυξάνει τη μακροπρόθεσμη μνήμη γιατί αναγκάζει τον εγκέφαλο να επαναφορτίζει την προσπάθεια ανάκλησης σε κάθε εναλλαγή θέματος. Παρότι οι εκπαιδευόμενοι αισθάνονται ότι δυσκολεύονται περισσότερο κατά την εναλλαγή, αυτή η δυσκολία οδηγεί σε ισχυρότερη μάθηση.
5. Τεχνική Feynman (Η δύναμη της απλής εξήγησης)
Η τεχνική Feynman πήρε το όνομά της από τον διάσημο φυσικό
Richard Feynman, ο οποίος φημιζόταν για την ικανότητά του να εξηγεί περίπλοκες έννοιες με απλή, κατανοητή γλώσσα. Η μέθοδος συνίσταται σε
4 απλά βήματα:
-
Επιλογή θέματος: διαλέξτε ένα θέμα ή δεξιότητα που θέλετε να μάθετε και μελετήστε το εντατικά.
-
Απλή εξήγηση: προσπαθήστε να εξηγήσετε την ουσία του θέματος σαν να μιλούσατε σε ένα παιδί ή σε κάποιον χωρίς σχετικό υπόβαθρο. Ιδανικά, γράψτε σε ένα χαρτί και παράλληλα μιλήστε δυνατά όλα όσα κατανοήσατε, με απλές λέξεις και χωρίς τεχνική ορολογία. Αυτή η διαδικασία θα σας δείξει αμέσως ποια σημεία κατανοείτε πραγματικά και πού δυσκολεύεστε.
-
Εντοπισμός κενών και επαναφορά: όταν συναντήσετε κενά στην κατανόηση ή συνειδητοποιήσετε ότι δεν μπορείτε να εξηγήσετε κάτι, επιστρέψτε στο εκπαιδευτικό υλικό και μελετήστε ξανά μέχρι να το κατανοήσετε. Στη συνέχεια, προσπαθήστε πάλι να το εξηγήσετε με απλά λόγια. Αυτός ο κύκλος ίσως χρειαστεί να επαναληφθεί αρκετές φορές ώσπου να κατακτήσετε κάθε δυσνόητο σημείο .
-
Απλοποίηση και χρήση αναλογιών – τέλος, αναθεωρήστε την εξήγησή σας με στόχο να την κάνετε ακόμη πιο απλή και συνοπτική. Χρησιμοποιήστε παραδείγματα ή αναλογίες από την καθημερινή ζωή ώστε κάθε μέρος της εξήγησης να βγάζει νόημα σε οποιονδήποτε. Αν διαπιστώσετε ότι η εξήγησή σας παραμένει πολύπλοκη ή μπερδεμένη, αυτό σημαίνει ότι πιθανώς χρειάζεται περαιτέρω κατανόηση – επιστρέψτε στο βήμα 3.
Η δύναμη της τεχνικής Feynman έγκειται στη φιλοσοφία ότι αν δεν μπορείς να εξηγήσεις κάτι με απλά λόγια, τότε δεν το έχεις κατανοήσει αρκετά καλά.
Εφαρμόζοντάς την, μετατρέπουμε τον εαυτό μας σε δάσκαλο. Οι κορυφαίοι επαγγελματίες συχνά χρησιμοποιούν αυτή την προσέγγιση, δηλαδή όταν μαθαίνουν κάτι νέο, προσπαθούν να το παρουσιάσουν σαν να εκπαιδεύουν την ομάδα τους. Ο ίδιος ο Richard Feynman χαρακτηριζόταν ως The Great Explainer, καθώς συνήθιζε να αποφεύγει τη δυσνόητη ακαδημαϊκή γλώσσα και προτιμούσε απλά διαγράμματα, ιστορίες και παραδείγματα για να μεταδώσει περίπλοκες ιδέες. Συχνά ζητούσε από συναδέλφους του να του εξηγήσουν μια έννοια με απλό τρόπο, ώστε να δοκιμάσει την κατανόησή τους, μια πρακτική που βρίσκεται ακριβώς στον πυρήνα της τεχνικής, που φέρει το όνομά του.
6. Οπτικά μνημονικά (Visual Mnemonics)
Οι οπτικές μνημονικές τεχνικές αξιοποιούν τη δύναμη της εικόνας και του χώρου για την ενίσχυση της μνήμης. Περιλαμβάνουν μεθόδους όπως:
-
Η μέθοδος των loci: φανταζόμαστε έναν γνώριμο χώρο και τοποθετούμε νοερά τα αντικείμενα που θέλουμε να θυμηθούμε σε συγκεκριμένα σημεία μέσα σε αυτόν. Αργότερα, επαναδιασχίζουμε νοερά τον χώρο και βλέπουμε τα αντικείμενα στις θέσεις τους, ανακαλώντας έτσι τις πληροφορίες.
-
Λέξεις-κλειδιά και εικόνες: μετατρέπουμε αφηρημένες έννοιες σε ζωντανές εικόνες.
-
Συνειρμικές εικόνες και ιστορίες: συνδέουμε κατά σειρά μια αλληλουχία από λέξεις ή γεγονότα σε μια φανταστική ιστορία γεμάτη υπερβολικές εικόνες. Όσο πιο ζωντανή και ασυνήθιστη η ιστορία, τόσο πιο αξέχαστη γίνεται η ακολουθία των πληροφοριών.
Οι οπτικές μνημονικές τεχνικές αξιοποιούν το γεγονός ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος θυμάται καλύτερα εικόνες και τοποθεσίες απ’ ό,τι αφηρημένα δεδομένα. Μελέτες έχουν δείξει ότι η χρήση τέτοιων τεχνικών έχει σημαντικά θετική επίδραση στην μακροπρόθεσμη μνήμη. Σε μία πειραματική έρευνα, φοιτητές που εκπαιδεύτηκαν να χρησιμοποιούν οπτικά μνημονικά είχαν πολύ καλύτερη διατήρηση γνώσεων στην Ιστορία εβδομάδες μετά τη μελέτη, σε σύγκριση με ομάδα που δεν χρησιμοποίησε την τεχνική.
Μάθηση με ευελιξία μέσω Skillbox
Ένας από τους καλύτερους τρόπους για να εφαρμόσετε τις παραπάνω τεχνικές στη ζωή σας είναι να αξιοποιήσετε τις δυνατότητες της σύγχρονης διαδικτυακής εκπαίδευσης. Το Skillbox – μια ελληνική πλατφόρμα e-learning – προσφέρει ακριβώς αυτή την ευελιξία και ποικιλία που χρειάζεται ο σύγχρονος επαγγελματίας. Μέσα από το Skillbox έχετε τη δυνατότητα να παρακολουθήσετε online σεμινάρια και μαθήματα όποτε και από όπου βρίσκεστε, προσαρμόζοντας τη μάθηση στο δικό σας πρόγραμμα.
Επισκεφθείτε σήμερα το
Skillbox.gr και βρείτε σεμινάρια όπου μπορείτε να εφαρμόσετε αυτές τις τεχνικές. Διαλέξτε ένα θέμα που σας ενδιαφέρει, αφιερώστε χρόνο στον εαυτό σας και ζήστε από πρώτο χέρι την εμπειρία της γρήγορης, αποδοτικής μάθησης.