Τα παραμύθια και η δύναμη στη ζωή μας

Τα παραμύθια δεν είναι απλώς παιδικές ιστορίες, έχουν μια μοναδική δύναμη να διαμορφώνουν τη φαντασία,

την ανθεκτικότητα και την αυτογνωσία μας από την παιδική ηλικία.

 

Οι περισσότεροι από εμάς μεγαλώσαμε με το μαγικό άκουσμα «Μια φορά κι έναν καιρό…». Αυτές οι απλές ιστορίες, έχουν μεγάλη δύναμη. Πιο συγκεκριμένα, επηρεάζουν βαθιά τον τρόπο που σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Ο ίδιος ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είχε δηλώσει: «Αν θέλετε τα παιδιά σας να είναι έξυπνα, διαβάστε τους παραμύθια. Αν θέλετε να είναι πιο έξυπνα, διαβάστε τους περισσότερα παραμύθια» , υπογραμμίζοντας έτσι τη σημασία που αποδίδει η επιστήμη στη φαντασία. Πράγματι, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης εμπειρίας, από το παιδί που ταξιδεύει σε φανταστικούς κόσμους, έως τον ενήλικα που βρίσκει σοφία σε γνώριμες ιστορίες.

 

Παρακάτω, θα εξετάσουμε πώς η δύναμη των παραμυθιών επηρεάζει την παιδική ηλικία, ενισχύοντας τη φαντασία, τη συναισθηματική ανθεκτικότητα, την αποδοχή της διαφορετικότητας και τη μάθηση. Επιπλέον, θα αναλύσουμε τη σημασία τους στην ενήλικη ζωή μέσω της ψυχολογικής υποστήριξης, της αυτογνωσίας και της θεραπείας που μπορούν να προσφέρουν. Θα αναλύσουμε επίσης τον πολιτιστικό και διαχρονικό ρόλο των παραμυθιών στην κοινωνία μας, καθώς και την αξία της συγγραφής παραμυθιού ως μορφής δημιουργικής έκφρασης και ως μιας ξεχωριστής επαγγελματικής δυνατότητας.

 

 

Οι στιγμές που ένας γονιός διαβάζει ένα παραμύθι στο παιδί του πριν τον ύπνο είναι μαγικές – όχι μόνο επειδή χαρίζουν ζεστασιά και φαντασία, αλλά και επειδή προσφέρουν σημαντικά οφέλη στην ανάπτυξη του παιδιού. Έρευνες δείχνουν ότι η ανάγνωση παραμυθιών ενισχύει τη γνωστική και μαθησιακή ανάπτυξη των παιδιών, βελτιώνοντας τις γλωσσικές τους δεξιότητες, εμπλουτίζοντας το λεξιλόγιό τους και καλλιεργώντας την αγάπη για το διάβασμα. Μέσα από τις ιστορίες οξύνουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους, ενώ παράλληλα μαθαίνουν να συγκεντρώνονται καλύτερα. Αυτό άλλωστε έχει αποδειχθεί πως τα προετοιμάζει για τη σχολική επιτυχία.

 

Τα παραμύθια δεν προσφέρουν μόνο γνώση, αλλά και πολύτιμα μαθήματα ζωής σε συναισθηματικό επίπεδο. Συχνά παρουσιάζουν ήρωες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες και τελικά τις ξεπερνούν, δείχνοντας στα παιδιά τρόπους αντιμετώπισης και επίλυσης δύσκολων καταστάσεων. Έτσι, μέσα από ασφαλείς, φανταστικές καταστάσεις, τα παιδιά μαθαίνουν πώς να διαχειρίζονται έντονα συναισθήματα και να αναπτύσσουν βασικές ηθικές αξίες και αρχές. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ειδικοί θεωρούν τα παραμύθια αποτελεσματικό εργαλείο για την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης και της κοινωνικότητας, μιας και μέσα από τις περιπέτειες των ηρώων, τα παιδιά μαθαίνουν για την καλοσύνη, τη συνεργασία και την κατανόηση των άλλων. Μάλιστα, μια πρόσφατη ανασκόπηση ερευνητών υπογραμμίζει, όταν παρουσιάζονται με σύγχρονη και κριτική ματιά, μπορούν να διδάξουν στα παιδιά έννοιες όπως η διαφορετικότητα και η δικαιοσύνη με τρόπο κατανοητό στην ηλικία τους .

 

Παιδοψυχολόγοι παρατηρούν ότι οι ιστορίες έχουν τη δυνατότητα να «αγγίξουν» ένα παιδί ακόμη και όταν αποτυγχάνουν άλλες άμεσες μορφές επικοινωνίας, μιλώντας κατευθείαν στην ψυχή και το μυαλό του . Κατά τη διάρκεια της αφήγησης, οι αντιδράσεις και τα σχόλια του παιδιού δίνουν πολύτιμες πληροφορίες για τον ψυχισμό του. Το κάθε παιδί ταυτίζεται με διαφορετικούς χαρακτήρες ανάλογα με τα βιώματά του και μέσα από αυτή την ταύτιση μπορεί να εκφράσει έμμεσα ακόμη και αρνητικά συναισθήματα που δυσκολεύεται να δείξει στην πραγματική ζωή. Με αυτό τον τρόπο, τα παραμύθια χτίζουν τη συναισθηματική ανθεκτικότητα και βοηθούν τα παιδιά να επεξεργαστούν φόβους και ανησυχίες σε ένα ασφαλές πλαίσιο, οδηγώντας στην εκτόνωσή του στρες και την ισορροπία των συναισθημάτων τους.

 

 

Τα παραμύθια μπορεί να τα γνωρίζουμε πρωτίστως ως παιδικές ιστορίες, όμως η επίδρασή τους δεν σταματά όταν μεγαλώνουμε. Στην ενήλικη ζωή, αυτές αποκτούν νέες διαστάσεις και μπορούν να λειτουργήσουν υποστηρικτικά για την ψυχική μας υγεία και την αυτογνωσία μας. Πολλοί ενήλικες ξαναβρίσκουν παρηγοριά διαβάζοντας ή ακούγοντας αγαπημένα τους παραμύθια, είτε πρόκειται για κλασικές ιστορίες, είτε για σύγχρονες διασκευές. Η επιστήμη της ψυχολογίας τα αξιοποιεί μέσω της λεγόμενης «θεραπείας του παραμυθιού». Σε αυτή την προσέγγιση, οι θεραπευτές χρησιμοποιούν συμβολικές ιστορίες για να βοηθήσουν τους ενήλικες να κατανοήσουν καλύτερα τα προβλήματά τους μέσα από τους χαρακτήρες και τα σύμβολα των παραμυθιών. 

 

Τα οφέλη των παραμυθιών για τους ενήλικες δεν είναι μόνο θεωρητικά κι έχουν καταγραφεί και σε έρευνες. Σε μια πιλοτική ομαδική θεραπεία που βασίστηκε σε παραδοσιακά παραμύθια, ενήλικες συμμετέχοντες κλήθηκαν να ακούσουν, να συζητήσουν αλλά και να γράψουν τις δικές τους ιστορίες. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό. Παρατηρήθηκε αύξηση του αισθήματος της προσωπικής ανάπτυξης και της αυτοαποδοχής, μεγαλύτερη εκτίμηση για τη ζωή και τις δυνάμεις τους, καθώς και σημαντική μείωση του άγχους . Με άλλα λόγια, μέσα από τα παραμύθια αυτοί οι ενήλικες βρήκαν την ψυχολογική υποστήριξη που τους βοήθησε να εξελιχθούν και να νιώσουν πιο δυνατοί.

 

Ακόμη και έξω από ένα επίσημο πλαίσιο θεραπείας, το να βυθιζόμαστε σε μια καλή ιστορία λειτουργεί αγχολυτικά και ευεργετικά. Έρευνες για τα οφέλη της ανάγνωσης δείχνουν ότι μόλις έξι λεπτά ανάγνωσης την ημέρα μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα στρες κατά 60%! Αυτό συμβαίνει γιατί διαβάζοντας ένα παραμύθι επιβραδύνεται ο καρδιακός ρυθμός και χαλαρώνουν οι μύες, βυθίζοντάς μας σε μια κατάσταση ηρεμίας παρόμοια με τον διαλογισμό. Επιπλέον, πολλοί ειδικοί επισημαίνουν ότι η ανάγνωση της παιδικής λογοτεχνίας ως ενήλικας μπορεί να λειτουργήσει ως δημιουργική απόδραση. Βοηθά στο να ξεφύγουμε για λίγο από την πίεση της πραγματικότητας, να πυροδοτήσουμε ξανά τη φαντασία μας και να ξανασυνδεθούμε με το παιδί μέσα μας. Δεν είναι τυχαίο ότι σε μια εποχή γεμάτη στρες, αρκετοί ενήλικες βρίσκουν καταφύγιο σε κλασικές ιστορίες ή σε φανταστικούς κόσμους. Είναι ένας τρόπος να θυμηθούμε αξίες όπως η ελπίδα και το θάρρος και να δούμε τις προκλήσεις της ζωής με μια πιο αισιόδοξη ματιά.

 

 

Τα παραμύθια δεν ανήκουν σε καμία εποχή ή τόπο αποκλειστικά. Είναι ένα παγκόσμιο πολιτιστικό φαινόμενο που γεφυρώνει γενιές και λαούς. Από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα, οι άνθρωποι αφηγούνται ιστορίες για να εξηγήσουν τον κόσμο, να μεταδώσουν αξίες και να κρατήσουν ζωντανή την ελπίδα. Πολλές από τις αγαπημένες μας ιστορίες είναι πολύ αρχαιότερες απ’ όσο φανταζόμαστε. Μια επιστημονική μελέτη του 2016 που εξέτασε τις ρίζες των παραμυθιών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ορισμένα παραμύθια πιθανότατα πρωτοαφηγήθηκαν χιλιάδες χρόνια πριν. Συγκεκριμένα, ιστορίες όπως η «Πεντάμορφη και το Τέρας» φαίνεται να έχουν τις απαρχές τους 3.000 έως 4.000 χρόνια πριν. Αυτές οι ιστορίες επιζούν από την Εποχή του Χαλκού μέχρι σήμερα, περνώντας από στόμα σε στόμα, διατηρώντας ζωντανά τα στοιχεία της ανθρώπινης εμπειρίας ανά τους αιώνες.

 

Ένας λόγος που τα παραμύθια αντέχουν στο χρόνο είναι ότι προσαρμόζονται σε κάθε πολιτισμό και εποχή, διατηρώντας όμως έναν κοινό πυρήνα. Τα παραμύθια διαπερνούν τα πολιτισμικά όρια. Πολλοί λαοί μοιράζονται παρόμοιες ιστορίες με παραλλαγές. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ιστορία της Σταχτοπούτας. Έχουν καταγραφεί εκατοντάδες εκδοχές της σε διάφορες χώρες, καθεμία με τη δική της πολιτισμική πινελιά, αλλά όλες μοιράζονται το ίδιο βασικό μήνυμα της δικαίωσης της καλοσύνης. Διαβάζοντας αυτές τις διαφορετικές εκδοχές, διαπιστώνουμε ότι όλοι οι λαοί μοιράζονται την ανάγκη να νοηματοδοτήσουν τη ζωή μέσω της ιστορίας και την ελπίδα ότι στο τέλος το καλό θα νικήσει το κακό. Πριν ακόμη υπάρξει η λέξη «παραμύθι», οι προγενέστεροι μύθοι και οι θρύλοι κάθε πολιτισμού επιτελούσαν τον ίδιο ρόλο: δίδασκαν, εξηγούσαν το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον και μετέδιδαν γνώσεις και αξίες.

Στον σύγχρονο κόσμο, τα παραμύθια εξακολουθούν να έχουν εξέχουσα θέση στον πολιτισμό μας, απλώς έχουν μεταμορφωθεί σε νέες μορφές. Ο κινηματογράφος, η τηλεόραση και η λογοτεχνία ενηλίκων συχνά αντλούν έμπνευση από τα κλασικά παραμύθια, επαναπροσδιορίζοντάς τα για τις νέες γενιές. Παραδείγματος χάρη, από τις ταινίες κινουμένων σχεδίων της Disney, βλέπουμε πώς οι αρχαίες αυτές ιστορίες εξακολουθούν να συνομιλούν με το σήμερα.

 

 

Εκτός από την αφήγηση και την ανάγνωση παραμυθιών, αξίζει να σταθούμε και στη συγγραφή παραμυθιών. Πρόκειται για μια διαδικασία δημιουργική, θεραπευτική αλλά και με επαγγελματικές δυνατότητες. Το να γράψουμε το δικό μας παραμύθι είναι ένας τρόπος να διοχετεύσουμε τη φαντασία μας και να εκφράσουμε συμβολικά εμπειρίες ή σκέψεις. Πολλοί άνθρωποι έχουν βρει στη συγγραφή ιστοριών μια μορφή αυτοέκφρασης που τους βοηθά να κατανοήσουν καλύτερα τον εαυτό τους και τον κόσμο γύρω τους. Μέσα από αλληγορίες και ήρωες που δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι, μπορούμε να επεξεργαστούμε προσωπικά βιώματα, φόβους ή επιθυμίες με έναν ασφαλή και δημιουργικό τρόπο, παρόμοια με τη διαδικασία του ημερολογίου, αλλά με το πέπλο της φαντασίας. Δεν είναι τυχαίο που η αφήγηση ιστοριών χρησιμοποιείται και ως εργαλείο σε ψυχοθεραπευτικές μεθόδους, ακριβώς γιατί η δημιουργία μιας ιστορίας μπορεί να λειτουργήσει λυτρωτικά για τον δημιουργό της.

 

Πέρα όμως από την προσωπική ικανοποίηση, η συγγραφή παραμυθιών μπορεί να αποτελέσει και ένα συναρπαστικό επαγγελματικό μονοπάτι. Η παιδική λογοτεχνία και ειδικά το παραμύθι είναι ένας τομέας με σημαντική παρουσία στις εκδόσεις και στη βιομηχανία του πολιτισμού. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η αγορά παιδικών εκδόσεων ξεπερνά τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως και συνεχίζει να αναπτύσσεται. Η δίψα για ποιοτικές ιστορίες που θα αγαπήσουν τα παιδιά είναι διαρκής. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει χώρος για νέους δημιουργούς παραμυθιών, εφόσον έχουν το ταλέντο και την εκπαίδευση να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του επαγγέλματος.

 

Η συγγραφή παραμυθιών συνδυάζει πολλές δεξιότητες, όπως η δημιουργική γραφή, η κατανόηση της παιδικής ψυχολογίας, η φαντασία, αλλά και η ικανότητα να περνάς μηνύματα με απλό και ελκυστικό τρόπο. Για όσους αγαπούν τις ιστορίες, μπορεί να εξελιχθεί σε επάγγελμα (είτε ως συγγραφείς παιδικών βιβλίων, είτε ως σεναριογράφοι σε παιδικές σειρές και ταινίες, είτε ακόμη και ως αφηγητές σε εκπαιδευτικά προγράμματα). Επιπλέον, η δεξιότητα του storytelling εκτιμάται όλο και περισσότερο και σε άλλους χώρους, όπως στο μάρκετινγκ, στην εκπαίδευση ενηλίκων ή στην ψυχαγωγία. Το να μπορεί κανείς να πλάσει ένα παραμύθι με νόημα είναι ένα εφόδιο πολύτιμο που ανοίγει πόρτες σε ποικίλες επαγγελματικές διαδρομές.

 

 

Αν νιώθετε την έμπνευση να σας καλεί και θέλετε να αξιοποιήσετε τη δύναμη των παραμυθιών με ουσιαστικό τρόπο, τώρα είναι η ευκαιρία να κάνετε το επόμενο βήμα. Το Skillbox προσφέρει το εξειδικευμένο πρόγραμμα ADVANCED CERTIFIED COURSE by ACTA «Συγγραφή Παραμυθιού», ένα ολοκληρωμένο σεμινάριο που θα σας καθοδηγήσει στα μυστικά της δημιουργίας μαγευτικών ιστοριών. Μέσα από το πρόγραμμα αυτό, θα μάθετε πώς να δομείτε μια αφήγηση, να πλάθετε αξέχαστους χαρακτήρες και να περνάτε μηνύματα που θα αγγίζουν την καρδιά μικρών και μεγάλων. Είτε θέλετε να γράψετε παραμύθια για προσωπική έκφραση, είτε ονειρεύεστε μια καριέρα στη συγγραφή παιδικών βιβλίων, η εκπαίδευση αυτή θα σας δώσει τα εφόδια να μετατρέψετε το πάθος σας σε πράξη.